Πως δρα το φθόριο στα δόντια των παιδιών;
Το φθόριο είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο που διαθέτουμε σήμερα για να προλάβουμε την τερηδόνα, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των δοντιών. Φθόριο υπάρχει, σε μικρές συγκεντρώσεις, σε τροφές που καταναλώνουμε καθημερινά όπως το τσάι και τα ψάρια Η προστασία που παρέχει κατά της τερηδόνας είναι γνωστή εδώ και πολλές δεκαετίες, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στη δημόσια υγεία και εάν χρησιμοποιείται σωστά δεν παρουσιάζει κανένα απολύτως κίνδυνο για την γενικότερη υγεία του ανθρώπου. Η δράση του στην αδαμαντίνη (σμάλτο των δοντιών) είναι κυρίως τοπική, κάνοντάς τη πιο σκληρή και ανθεκτική ενάντια στα τερηδονογόνα οξέα που παράγονται από τα μικρόβια μέσα στο στόμα μας. Επιπλέον, έχει και μια ήπια αντιμικροβιακή δράση ενάντια στα μικρόβια αυτά.
Ποιος είναι ο πιο εύκολος τρόπος χορήγησης φθορίου στο πληθυσμό;
Έρευνα πολλών χρόνων έχει δείξει ότι η προσθήκη φθορίου στο πόσιμο νερό, σε ορισμένη συγκέντρωση (ένα μέρος στο εκατομμύριο, ή 1 ppm), μπορεί να προλάβει την τερηδόνα σε ποσοστό μέχρι και 60%. Σε αυτή την συγκέντρωση, το φθόριο είναι απολύτως αβλαβές για τον οργανισμό. Σήμερα συνολικά πάνω από 220 εκατομμύρια πληθυσμός σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιεί τεχνητά φθοριωμένο νερό και απολαμβάνουν δόντια με καλύτερη υγεία και λιγότερα προβλήματα.
Στην Ελλάδα όμως, τόσο το κεντρικό όσο και τα περισσότερα τοπικά δίκτυα νερού, περιέχουν αμελητέες ποσότητες φθορίου. Γι’ αυτό το λόγο, το φθόριο θα πρέπει να ληφθεί σε άλλες μορφές για να βοηθήσει στην πρόληψη της τερηδόνας.
Με ποιους άλλους τρόπους μπορεί να λάβει φθόριο το παιδί
Α. Οδοντόκρεμες
Είναι σημαντικό η οδοντόκρεμα που χρησιμοποιείται για το βούρτσισμα των δοντιών, τόσο από παιδιά όσο και από ενήλικες, να περιέχει φθόριο. Η φθοριούχος οδοντόκρεμα θεωρείται το σημαντικότερο μέσο πρόληψης της τερηδόνας σήμερα, η δε εξάπλωση της χρήσης της μετά το 1980, θεωρείται η κύρια αιτία ελάττωσης της τερηδόνας στα ανεπτυγμένα κράτη του «Δυτικού» κόσμου. Επιμελές και συστηματικό βούρτσισμα των δοντιών 2 τουλάχιστον φορές την ημέρα, εκ των οποίων η μία πάντοτε το βράδυ, προσφέρει πολύτιμη βοήθεια για την καταπολέμηση τόσο της τερηδόνας όσο και της ουλίτιδας, με την ταυτόχρονη χορήγηση φθορίου μέσω της οδοντόκρεμας αλλά και την απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας των δοντιών με τη οδοντόβουρτσα. Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 2 χρονών πρέπει να χρησιμοποιούν οδοντόκρεμες με τη μειωμένη ποσότητα φθορίου 250-500 ppm F, 2 μέχρι 6 ετών μπορούν να χρησιμοποιούν οδοντόκρεμα με τουλάχιστον 1000 ppm F, ενώ μετά την ηλικία αυτή μπορούν να χρησιμοποιούν την κανονική οδοντόκρεμα που συνήθως περιέχει έως και 1450-1500 ppm F. Μελέτες έχουν δείξει ότι η συστηματική χρήση οδοντόκρεμας με φθόριο μπορεί να μειώσει την τερηδόνα, λόγω της τοπικής δράσης του φθορίου, σε ποσοστό άνω του 20-40%.
Β. Φθοριούχες Ταμπλέτες
Η λήψη φθορίου σε ταμπλέτες (τροχίσκους) είναι ένας αποτελεσματικός και με μικρό κόστος τρόπος πρόληψης της τερηδόνας. Χρησιμοποιείται συμπληρωματικά μόνο στις περιπτώσεις που το πόσιμο νερό δεν περιέχει φθόριο. Για την αγορά τους απαιτείται συνταγή. Σήμερα οι ταμπλέτες φθορίου πρέπει να χορηγούνται προληπτικά, καθημερινά, όχι μόνο σε παιδιά αλλά και ενήλικες με σαφή προδιάθεση στην ανάπτυξη τερηδόνας που θα διαγνώσει ο παιδοδοντίατρος. Η λήψη φθοριούχων ταμπλετών από τα παιδιά στις περιπτώσεις αυτές, αρχίζει από 6 μηνών και συνεχίζεται μέχρι και την ηλικία των 8 περίπου χρονών, που τα περισσότερα μόνιμα δόντια σχηματίζονται. Το φθόριο σε όλη αυτή τη διάρκεια χορήγησης του, παρουσιάζει μικρή συστηματική και κυρίως τοπική δράση μένοντας αρκετή ώρα καθημερινά στο στόμα του παιδιού. Για το λόγο αυτό συνίσταται η χορήγησή του σε δύο δόσεις ημερησίως για να παραμένει περισσότερο χρόνο στο στόμα. Μετά την ηλικία των 8-10 ετών που το παιδί μπορεί να ελέγξει τη κατάποση του, η χρήση φθοριούχων ταμπλετών μπορεί να αντικατασταθεί με φθοριούχα στοματοπλύματα, εφ’οσον χρειάζεται.
Τη δοσολογία δισκίων φθορίου για τα παιδιά που χρειάζονται ενισχυμένη χορήγηση, θα σας τη συνταγογραφήσει ο Παιδοδοντίατρος, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Παιδιατρικής Οδοντιατρικής (www.eapd.eu) και της Ελληνικής Παιδοδοντικής Εταιρείας (www.hspd.gr ).
Γ. Φθοριούχα στοματοπλύματα
Ένας άλλος αποτελεσματικός τρόπος για να αυξήσουμε την αντίσταση του δοντιού κατά της τερηδόνας είναι η χρήση στοματοπλυμάτων που περιέχουν φθόριο. Σήμερα τα στοματοπλύματα φθορίου, όπως και οι ταμπλέτες που αναφέρθηκαν πριν, πρέπει να χορηγούνται προληπτικά, καθημερινά, σε παιδιά αλλά και ενήλικες με προδιάθεση στην ανάπτυξη τερηδόνας. Συνήθως αντικαθιστούν τη χορήγηση ταμπλετών φθορίου, μετά την ηλικία των 8-10 χρονών. Για καλύτερο αποτέλεσμα, το παιδί θα πρέπει να κάνει μπουκώματα με το στοματόπλυμα για ένα λεπτό κάθε ημέρα, διαφορετική ώρα από τα βουρτσίσματα με την φθοριούχο οδοντόκρεμα. Είναι σημαντικό το παιδί να μην καταπίνει το διάλυμα, γι’ αυτό και η χρήση φθοριούχων στοματοπλυμάτων δε συνιστάται ποτέ σε παιδιά κάτω των 6-8 χρονών. Τα στοματοπλύματα που χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση περιέχουν 0,05% φθόριο. Έρευνες έχουν δείξει ότι η καθημερινή χρήση τους μπορεί να μειώσει την τερηδόνα μέχρι 35%. Τα φθοριούχα στοματοπλύματα συνιστώνται και σε ενήλικες με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης τερηδόνας, επομένως η έναρξη χρήσης τους από την παιδική ηλικία μετά τα 8 έτη, περίοδο που αντικαθιστούν τις ταμπλέτες, μπορεί να γίνει μια ευεργετική συνήθεια στο παιδί.
Δ..Φθορίωση στον οδοντίατρο
Τα παιδιά μπορούν επίσης να κάνουν τοπική φθορίωση των δοντιών στο ιατρείο. Ο Παιδοδοντίατρος χρησιμοποιεί φθόριο σε μορφή ζελέ και το εφαρμόζει με τη βοήθεια ειδικών πλαστικών δισκαρίων. Ορισμένες φορές και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί και φθόριο σε μορφή βερνικιών. Το φθόριο αυτό σε όλες τις περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα υψηλής περιεκτικότητας. Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποιείται μόνο στο ιατρείο και πάντα με τη χρήση σιελαντλίας για την απομάκρυνσή του. Δεν συνιστάται η εφαρμογή του στα παιδιά από τους γονείς στο σπίτι, εκτός από ορισμένες περιπτώσεις που το συνταγογραφεί ο Παιδοδοντίατρος για παιδιά με ιδιαίτερη ευαισθησία στην τερηδόνα. Τοπικές εφαρμογές φθορίου στο ιατρείο, μία-δύο ή περισσότερες φορές το χρόνο, ανάλογα με το πρόβλημα του παιδιού, σε συνδυασμό με τον έλεγχο των δοντιών και του στόματος, συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στη μείωση της τερηδόνας.
